labyrint 5 (van de 12): kapel onze lieve vrouwe gasthuis Amsterdam

Toen ik 49 werd, moedigde een aantal vrienden me aan iets bijzonders te doen in dit 50e levensjaar. Ik besloot elke maand een labyrint te lopen. Een labyrint is anders dan een doolhof. In een doolhof kan je jezelf vastlopen. Je moet telkens weer keuzes maken. Een labyrint is een weg naar het midden. Er is geen links of rechts, alleen maar een weg die je stap voor stap moet afleggen. Naar de kern toe. En vanuit de kern weer naar buiten. Deze keer een vooruitblik op de advent en een eenvoudige vorm van het labyrint:  de spiraal 

'Wat zou een labyrint kunnen betekenen voor mensen met dementie?' vroeg een geestelijk verzorgster aan mij. Zij had een stelling die ze graag wilde toetsen. In een fase van dementie gaan mensen  'zwerven':  sommigen lopen weg. Anderen lopen hetzelfde stuk eindeloos vaak op en neer. Allemaal zijn ze dan onrustig en naar iets (vaak huis) ook zoek. 'Wat zou het betekenen als we ze een labyrint geven om in te lopen?'  vroeg ze zich af.  Er is onderzoek naar de werkzaamheid van het labyrint op het brein. Maar ik heb me er niet in verdiept.

'Wat zou een labyrint kunnen doen in een ziekenhuis?' vroeg ik me af toen ik de site van de onze lieve vrouwe kapel  in het onze Lieve Vrouwe Gasthuis in Amsterdam bekeek. De site zegt ' het is een beeld voor de levensweg'. Maar wat gebeurt er als je ziek bent met je levensweg en kan een labyrint dan helpen? Het leek me de moeite waard om eens op onderzoek uit te gaan.

Deze week had ik een kans. Ik zette de auto in de parkeergarage, vond mijn weg naar de drukke centrale hal, liep er doorheen, sloeg rechtsaf, liep langs het personeelsrestaurant waar velen op de gang stonden te praten en te bellen, en toen viel de rust over me heen. De gang bracht me naar de een prachtige, romaans aandoende kapel. De deuren stonden gastvrij open. Het licht was mooi. Alle kaarsen brandden. Niet alleen die bij Maria,maar ook die op het altaar. Zou er een viering komen?

De stoelen stonden als in een kloosterkoor tegenover elkaar. Wilde je de ikonen bekijken, het Maria-altaar zien, dan moest je toch nog bijdraaien. Lopen lag meer voor de hand.  Ik liep rond. Zag prachtige ikonen. Ik vond de verschillende oliën prachtig uitgestald. Maar er was ook iets onheilspellends. Alles stond achter tralies. Wat jammer dat het nodig is!

Het labyrint bevindt zich bij de ingang van de kapel, Het is de klassieke plek voor een labyrint in de kerk. Het pad door het labyrint heeft een streepjespatroon. Als ik door mijn knieën zak en voorzichtig voel, merk ik dat het een mildere variant is van de blindengeleidestrepen op een station. Is dat wat er gebeurt als je ernstig ziek wordt?  Zie je niet meer waar het heen moet? Zie je niet (meer) waar je van leeft, wat je 'centrum' is en kan een labyrint je daar weer naar terug geleiden?

Ik neem een paar foto's. Er komt een mevrouw naar me toe. Het blijkt niet te mogen. Het staat nergens. Maar ik moet ze allemaal wissen. Ik vertel wat me naar deze kapel brengt en mag het labyrint lopen. Dat ga ik doen.. Na een paar stappen merk ik al dat het labyrint eigenlijk te klein is om goed te kunnen lopen. Het draaien maakt me wiebelig en ik word er duizelig van. Hoe zal het zijn als je ziek bent en met onzekere pas loopt?
Pas in de buitenste ringen raak ik op mijn gemak. Als ik klaar ben, komt de mevrouw weer naar me toe. Ze wil checken welke foto's ik nog heb, We worden onderbroken door een andere werker in het ziekenhuis. Hij vraagt wat ik doe. En dan wil hij ook. Halverwege zijn tocht moet ik mee naar het kantoor van de geestelijke verzorging, vanwege de foto's.  Ik mag  tenslotte 1 foto maken van het labyrint,  Voor de rest moet ik bij de dienst communicatie zijn, 'Zij daar' hebben het besloten. Die ene foto heeft nog wat voeten in de aarde. Want juist dan wordt de piano verschoven richting het labyrint. Het geluid ervan wordt getest. Hoever draagt het? Nee mevrouw, het kan nu niet, dat ziet u toch wel? Ik ga snel weg. Zonder koffie. Zonder 'resultaat'.

Nu,  een paar dagen later, weet ik wat er was. Het labyrint werd wel bewaakt,  maar niet gehoed.
Het verschil? Bewaken betekent de orde handhaven:  geen foto's, niet te hard praten, kaarsen op de goede plek, etc. Hoeden betekent:  een ruimte scheppen waarin (blinde!) mensen hun weg kunnen gaan zoeken. Uitleg geven. Veiligheid scheppen. In die zin moet ik de meneer die net voorzichtig het labyrint in liep mijn excuus aanbieden. Hij deed het op mijn woord. Ik had er bij moeten blijven staan. Ik weet niet eens of hij het heeft afgemaakt. Ik liet me meevoeren in de 'bewakerswereld'.

Het labyrint is hier een motief op de grond. Ongetwijfeld wordt er in een preek of in een gesprek naar verwezen. Maar ik vermoed dat het er niet ligt om het ook te lopen. Jammer genoeg.